Improviseren door voorbereiding – wat leiders kunnen leren van vluchtplanning

Een paar weken geleden vloog ik van Lelystad naar Reims. Op papier een overzichtelijke route, maar in de praktijk wat complexer: het Belgische luchtruim is een lappendeken van gecontroleerde stukjes luchtruim, civiel en militair, vooral in de Ardennen en rondom Brussel. De meest efficiënte route van noord naar zuid voert recht over Brussels Airport, op FL65 – hoog, snel en in een rechte lijn. Maar om daar te komen, heb je twee dingen nodig: goed weer én een klaring van de luchtverkeersleiding. En geen van beide zijn gegarandeerd.

Daarom had ik twee routes voorbereid. Eén hoge route, boven alles en iedereen, en één lage route, slingerend om en onder het gecontroleerde luchtruim door. Beide begonnen op hetzelfde punt, en splitsten op een logisch kruispunt in de buurt van Gilze-Rijen. De bedoeling was: ter plekke kiezen, afhankelijk van weer en clearance.

Twee alternatieve routes door België

Op de heenweg zat alles mee. De lucht was helder genoeg om door het wolkendek te klimmen en boven de wolken verder te stijgen. En ik kreeg de klaring van Brussel Approach. Dat heeft ook te maken met hoe je overkomt op de radio: wie rustig en professioneel klinkt, straalt uit dat hij weet wat hij doet. En die rust komt rechtstreeks voort uit je voorbereiding.

Overhead Brussel International Airport, FL70

Een dag later, op de terugweg, was het weer minder vriendelijk. De hoge route was geen optie meer. Maar omdat ik mijn ‘slecht weer’-scenario al had uitgewerkt, kon ik zonder stress en zonder gehaaste vluchtvoorbereiding gewoon vertrekken. Ik hoefde niet opnieuw te plannen, ik hoefde geen last-minute keuzes te maken – ik hoefde alleen het andere plan uit de kast te halen.

Scenario planning is geen pessimisme

In de luchtvaart leer je: je plant niet omdat je denkt dat het misgaat, je plant omdat je weet dat het kán. De lucht is veranderlijk. Weersystemen schuiven, luchtruimen worden tijdelijk gesloten, en wolken houden zich zelden aan jouw tijdschema. Daarom bereid je meerdere scenario’s voor.

Voor leiders geldt hetzelfde. We denken vaak onbedoeld lineair: dit is het plan, dit is het doel, dit is de route. Maar de realiteit is weerbarstig. Klanten trekken zich terug, markten verschuiven, je team verandert. Dan wil je niet beginnen met denken. Dan wil je al hebben nagedacht.

Rust in de uitvoering, door scherpte in de voorbereiding

Goede voorbereiding creëert ruimte voor flexibiliteit. Tijdens mijn vlucht kon ik ter plekke met vertrouwen kiezen. Plan A ging door? Mooi. Geen stress, want ik wist waar ik aan begon. Plan B nodig? Ook prima. Ik hoefde het alleen maar af te vinken.

Dat is wat scenario planning je oplevert: niet alleen alternatieven, maar ook rust. In business is dat net zo belangrijk. Als je pas bij de eerste tegenvaller begint met alternatieven bedenken, ben je vaak al te laat. Maar wie vooraf denkt in scenario’s, blijft kalm en wendbaar.

Leiderschap in 3 stappen: nadenken, voorbereiden, loslaten

Scenario planning klinkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk heel eenvoudig. Vraag jezelf bij elk belangrijk plan:

• Wat is mijn plan A?

• Wat zou kunnen zorgen dat dit niet lukt?

• En wat doe ik dan als dat niet lukt?

  
  

En dan komt het belangrijkste: vertrouw op je voorbereiding. Net als in de cockpit. Je weet dat je goed hebt nagedacht. Je weet wat je kunt. En je weet dat je flexibel kunt blijven, juist omdat je voorbereid bent.

De beste vluchten zijn die waarin ik niets hoeft te improviseren – maar wél kan als het moet. Zo is het ook met leiderschap. Scenario’s zijn geen teken van twijfel, maar van professioneel vertrouwen.

Welke routes heb jij klaarliggen, ook als plan A gewoon lukt?